De Eigenrisicobeoordeling staat bij pensioenfondsen voor de deur in 2021

Sleutelfuncties

Pensioenfondsen dienen sinds begin 2019 te voldoen aan IORP II. Regelgeving die vanuit een Europese richtlijn vertaald is in Nederlandse wetgeving. Bij IORP II zullen veel pensioenfondsen direct denken aan de inrichting van de nieuwe sleutelfuncties, waarbij specifieke posities gecreëerd zijn voor risicobeheer, actuariaat en interne audit. Dat is immers waar ze de afgelopen twee jaar druk mee bezig zijn geweest. Voor veel pensioenfondsen vormde daarbij begin september 2020 de grande finale vanuit de aanmelding van de sleutelfunctiehouders bij DNB. DNB zal zich de komende tijd kunnen buigen over de toetsing van al deze sleutelfunctiehouders. Naast de sleutelfuncties is er vanuit IORP II echter nog een nieuw instrument voor pensioenfondsen bijgekomen: de Eigenrisicobeoordeling (ERB).

Eigenrisicobeoordeling

Met de ERB worden door het bestuur van het pensioenfonds de huidige opzet van het risicobeheer en de meest materiële risico’s beoordeeld. Deze risicobeoordeling dient in ieder geval eens per drie jaar uitgevoerd te worden, of tussentijds bij een belangrijke significante wijziging van het risicoprofiel of een verandering van de regeling. Voorbeelden voor de tussentijdse ERB zijn de overgang naar een nieuwe pensioenuitvoerder, verhoging van de risico’s in de beleggingen of het opzetten van een nieuwe regeling voor de actieve deelnemers. Veel pensioenfondsen hebben de ERB nog even uitgesteld, maar dit betekent wel dat het er in 2021 op aankomt voor deze pensioenfondsen. 2021 vormt namelijk het einde van de eerste drie-jaars periode binnen IORP II.

Pensioenfondsen hoeven echter niet te vrezen voor een overvloed aan werkzaamheden vanuit de ERB. DNB heeft zelf ook aangegeven niet te zitten wachten op papieren tijgers vanuit pensioenfondsen. Belangrijk is dat het bestuur uitgaat van wat het pensioenfonds al beschikbaar heeft en hier vervolgens een challenge op uitvoert. Een pragmatische aanpak lijkt dan ook zeker mogelijk voor de ERB, maar hoe ziet dat eruit?

Kernonderdeel van de ERB is de risicobeoordeling, waarbij scenarioanalyse een goed instrument vormt. Hierbij dient het bestuur niet alleen naar financiële scenario’s te kijken, maar zijn nu ook niet-financiële of kwalitatieve scenario’s net zo belangrijk. Pensioenfondsen zijn al gewend om op verschillende manieren met financiële scenario’s te rekenen. Dat gebeurt bijvoorbeeld via stress scenario’s, risicobudgettering en de meer uitgebreide ALM-studies die periodiek door de fondsen uitgevoerd worden. De ALM-studie die toch al uitgevoerd wordt, geeft een mooi fundament voor de financiële scenarioanalyse. Zeker wanneer daar ook een beoordeling van de ESG risico’s aan toegevoegd wordt, één van unieke vereisten van de ERB. Net als bij de financiële scenario’s zijn echter ook de effecten vanuit ESG binnen kwalitatieve scenario’s relevant, zoals het effect op de reputatie van het pensioenfonds.

Een kwalitatief scenario is bijvoorbeeld de wendbaarheid van de pensioenuitvoerder ten aanzien van het nieuwe pensioenstelsel. Heeft de pensioenuitvoerder voldoende capaciteit beschikbaar en zijn de IT-systemen voldoende innovatief om de transitie mogelijk te maken? Dit heeft met de strategie van het pensioenfonds te maken en de kwalitatieve scenario’s kunnen dan ook goed aansluiten bij de strategische doelstellingen en de bijbehorende strategische risico’s van het pensioenfonds. Relevant hierbij is om van tevoren na te denken hoe het bestuur wenst te reageren wanneer een scenario zich voordoet. Hierdoor kan er beter geanticipeerd worden op de veranderende omgeving en ontstaat er een adaptieve strategie.

Een pragmatische aanpak is daarmee voor de ERB te realiseren door voor de kwalitatieve scenario’s en de centrale vraag aan te sluiten bij de strategie en strategische doelstellingen van het fonds. Voor de financiële scenario’s kan aangesloten worden bij de ALM die toch al uitgevoerd wordt, met een toevoeging vanuit ESG risico’s. Binnen het rapport kan vervolgens nog een beschrijving van het fonds en een verwijzing naar de relevante beleidsdocumenten toegevoegd worden en dan is het pensioenfonds al een heel eind op weg. De belangrijkste uitkomst van de ERB is of in de huidige risicobeheersing nog verbeterpunten zijn aan te brengen en hoe het pensioenfonds kan anticiperen op nieuwe en opkomende risico’s. Hiermee voegt de ERB de juiste waarde toe ten opzichte van wat het pensioenfonds al beschikbaar heeft.

Wilt u meer weten over eigenrisicobeoordeling, wij helpen u graag.